Jak wygląda spotkanie z psychologiem/psychoterapeutą dziecięcym?
Psychoterapia dzieci różni się nieco od psychoterapii osób dorosłych. Przede wszystkim zawiera elementy terapii indywidualnej i grupowej, jednak sesje najczęściej i szczególnie w przypadku dzieci młodszych przybierają formę swobodnej, nakierowanej zabawy. Jest ona oparta na indywidualnych zainteresowaniach i formach ekspresji dziecka takich jak: (rysowanie, układanie, lepienie, zabawa wybranymi przedmiotami, nadawanie ról itp.). Dziecko, wykorzystując swoją naturalną aktywność w zabawie i rozmowie, przekazuje ważne dla niego sprawy i problemy, pokazując jednocześnie, w jaki sposób je przeżywa.
Bez względu na rodzaj psychoterapii, powinna się ona opierać na bezpiecznej i pełnej zaufania relacji z psychoterapeutą, któremu dziecko może przekazać swój sposób przeżywania świata, swoje myśli i uczucia. W efekcie w trakcie spotkań, na bazie przymierza pomiędzy dzieckiem a terapeutą, możliwa staje się zmiana dotycząca niekorzystnych emocji i blokujących rozwój dziecka trudności .
Psychoterapeuta z założenia dostosowuje się do poziomu komunikacji dziecka (czyli najczęściej dołącza do zabawy). Jednocześnie stara się nazywać to, co obserwuje i łączyć z doświadczeniami z przeszłości lub obecną sytuacją życiową dziecka. Tym samym uczy dziecko rozumienia i porządkowania tego, co się z nim dzieje. Pomaga też dziecku wyrazić te uczucia, emocje w sposób werbalny. Z kolei w samej zabawie ma możliwość korygować, pokazywać inne wzorce nawiązywania relacji, rozwiązywania problemów itp.
Psychoterapię zaleca najczęściej psycholog lub psychiatra, do którego trafiają rodzice zaniepokojeni funkcjonowaniem dziecka. Ale może się też zdarzyć, że pierwsza wizyta odbędzie się od razu z psychoterapeutą dziecięcym.
Często przeprowadza się najpierw diagnozę psychologiczną, a decyzja o zasadności rozpoczęcia psychoterapii należy do psychoterapeuty. Ponadto jest też uzależniona od rodzaju prezentowanych przez dziecko trudności i tego jaki rodzaj interwencji jest najbardziej potrzebny.
Jak wygląda pierwsza wizyta u psychologa/psychoterapeuty dziecięcego? Pierwsza wizyta ma zazwyczaj formę spotkania dziecka oraz rodzica z psychoterapeutą. Kolejne sesje mogą się odbywać już tylko z dzieckiem (o ile jest na to gotowe), czasem z samymi rodzicami. Pracę z dzieckiem rozpoczynamy od spotkań mających charakter konsultacyjny. Najczęściej są to trzy pierwsze spotkania.
Bardzo istotne jest to, aby odpowiadać szczerze. Często oczywiście zdarza się, że rodzice czują obawy przed takim spotkaniem. Drodzy Rodzice pamiętajcie o tym, że zadaniem psychologa/psychoterapeuty w żadnym wypadku nie jest Wasza ocena, a szukanie przyczyn. Im więcej dostarczycie mu informacji, tym większe szanse na to, że terapia szybko przyniesie pożądane rezultaty. Bardzo często okazuje się, że pewne nieprawidłowości w zachowaniu czy opóźnienia wcale nie są objawami np. autyzmu czy całościowych zaburzeń rozwoju. A jedynie wskazują, że może warto popracować na przykład nad relacją: rodzic-dziecko albo zacząć stymulować dziecko w określonym obszarze rozwojowym. Konsultacja psychologiczna przynosi wówczas ulgę rodzicom, a uzyskane wskazówki niewątpliwie stają się po prostu bezcenne.
Jak wyglądają kolejne sesje u psychologa/psychoterapeuty dziecięcego? Kolejny krok to już spotkanie z dzieckiem, jego obserwacja i – w przypadku dzieci starszych, rozmowa. Warto zwrócić uwagę na fakt, że spotkanie to nie jest dla dziecka emocjonalnym obciążeniem. Obserwacja młodszych dzieci przebiega w atmosferze zabawy, natomiast rozmowa ze starszakami przeprowadzana jest w sposób delikatny, niebudzący w żaden sposób ich niepokoju w atmosferze zaufania.
Ostatni etap to ponowne spotkanie z rodzicami, którym przedstawia się zarówno konkretne problemy dziecka, jak i rodzaj zaplanowanej terapii. Na takim spotkaniu warto zapytać o wszystko, co nas interesuje – powód wyboru takiej, a nie innej psychoterapii, jej elementy i sposób przeprowadzania. Jednocześnie jest to też rozmowa o znaczeniu wsparcia dziecka przez samych rodziców. Na koniec spotkania ustalona zostaje już tylko częstotliwość spotkań z dzieckiem oraz ich terminy.
Jaka jest rola rodziców w procesie psychoterapii dzieci?
Podczas procesu terapii dziecka zaangażowanie i wsparcie rodziców jest kluczowe. To właśnie oni między sesjami pełnią rolę „terapeutów” dziecka. Bez ich wsparcia efekty psychoterapii dużo trudniej jest po prostu osiągnąć. Bo przecież otrzymane zalecenia odnośnie postępowania z dzieckiem mają na celu wzmocnienie i utrwalenie efektów pracy na sesji i powinny być wdrażane na co dzień w realnym życiu.
W zależności od formy psychoterapii i podejścia, w którym pracuje psychoterapeuta rodzice mogą być angażowani w różnym stopniu. I tak np. od stałej obecności na każdym spotkaniu (terapia rodzinna), poprzez krótkie wspólne spotkanie na początek lub koniec każdego spotkania indywidualnego dziecka, aż do dłuższego spotkania konsultacyjnego po każdych kilku spotkaniach indywidualnych dziecka. Bardzo wartościowe może być również nawiązanie współpracy z przedszkolem, szkołą, czy inną placówką, w której dziecko jest opiekowane, a także innymi specjalistami zaangażowanymi w pracę z dzieckiem: nauczycielem, lekarzem, terapeutą zajęciowym. Pozostaje to jednak indywidualną decyzją danego psychoterapeuty.
Zgłaszając się do psychologa/psychoterapeuty dziecięcego warto na pierwsze spotkanie wziąć ze sobą: posiadane opinie psychologiczne, pedagogiczne, orzeczenia wydawane przez Poradnie Psychologiczno – Pedagogiczne, diagnozy psychiatryczne, wypisy z hospitalizacji, jeśli oczywiście takie miały miejsce. Ponadto, jeśli dziecko uczęszcza do przedszkola lub szkoły, to warto dostarczyć opinię o funkcjonowaniu dziecka w w/w instytucjach.
Kiedy warto zdecydować się na wizytę u psychologa/psychoterapeuty dziecięcego?
Trudno jest wymienić sytuacje, w których psychoterapia jest niezbędna. Warto jednak pamiętać o tym, że dzieci, tak samo jak dorośli, mogą cierpieć na różne problemy wymagające pomocy specjalisty. Najczęściej decyzja o skorzystaniu z pomocy psychoterapeuty to decyzja rodziców. W rezultacie niestety jest ona poprzedzona okresem bezsilności i braku umiejętności radzenia sobie z problemami dziecka. Nie warto zatem czekać, aż sytuacja sama się unormuje.
Cele podjęcia psychoterapii mogą być bardzo szczegółowe (jak zmiana konkretnego zachowania, poprawa relacji z rodziną czy rówieśnikami, wycofanie uciążliwych objawów nerwicowych itp.). Pamiętajmy o tym, że psychoterapia pomaga dzieciom także całościowo: emocjonalne wsparcie i poczucie bezpieczeństwa w relacji z inną dorosłą osobą, możliwość zrozumienia swoich uczuć i wzorców zachowań, rozwiązanie swoich problemów, konfliktów interpersonalnych, wzmacnia samoocenę, uczy wyrażać swoje emocje w sposób asertywny, pomaga rozładować napięcie w sposób akceptowalny społecznie. Reasumując, dzieci uczestniczące w procesie psychoterapii uzyskują wsparcie w ogólnym rozwoju.
Jakie objawy u dziecka mogą być niepokojące?
Konsultacja u psychologa/psychoterapeuty dziecięcego jest niezbędna, kiedy zauważamy, że z dzieckiem dzieje się coś niepokojącego, czego nie chce bądź nie potrafi ono zakomunikować. Warto zgłosić się po pomoc, w przypadku, gdy:
– dziecko ma wyraźne objawy nerwicowe: tiki, wtórne moczenie nocne, (którego nie uzasadniają nieprawidłowości somatyczne) jąkanie, wysypki i alergie niewiadomego pochodzenia, kłopoty z jedzeniem, z żołądkiem lub inne objawy chorobowe, których nie potrafią wyjaśnić lekarze zauważymy u dziecka problemy w kontaktach z rówieśnikami – dziecko jest agresywne (ma fobie lub lęki) – dziwne zachowania u malucha, np. obgryzanie paznokci, wyrywanie włosów, kiwanie się itp. – dziecko mówi tylko pojedyncze słowa mimo swojego wieku – mamy do czynienia z traumatycznymi wydarzeniami i problemy rodzinnymi: rozwód rodziców, poważna choroba, przeprowadzka, narodziny rodzeństwa, zmiana otoczenia itd. – dziecko wolniej się rozwija – pojawiają się zaburzenia rozwoju, zmiany nastroju – obserwujemy u dziecka wycofanie z dotychczas lubianych aktywności – u dziecka pojawia się apatia i smutek z nieznanych rodzicom powodów – dziecko odczuwa olbrzymią wrażliwość na krytykę czy też nieśmiałość, które utrudniają mu swobodne funkcjonowanie w grupie
Oczywiście sytuacji, które powinny wzbudzić nasze podejrzenia, jest znacznie więcej. To tylko przykładowe z nich. Jeżeli coś w zachowaniu Waszego dziecka, budzi w Was niepokój, warto to po prostu skonsultować z psychologiem/psychoterapeutą dziecięcym. Być może okaże się, że wystarczy tylko jedna wizyta, a psychoterapia nie będzie potrzebna.
Z dziećmi w jakim wieku można pracować psychoterapeutycznie?
Przyjmuje się, że możliwe jest podjęcie terapii indywidualnej z dzieckiem w wieku przedszkolnym od około 3-4 r.ż., jednak zależy to od szeregu indywidualnych czynników związanych z możliwościami rozwojowymi danego dziecka. W tym jego zdolności do separacji od rodziców i nawiązania relacji z terapeutą. Z problematyką dzieci poniżej 3 r.ż. pracuje się bardziej za pośrednictwem konsultacji rodzicielskich.
Jakie są metody pracy w psychoterapii dzieci?
W kontekście pracy z dzieckiem mają miejsce następujące formy oddziaływań terapeutycznych:
indywidualna praca z dzieckiem przy zastosowaniu metod adekwatnych do wieku rozwojowego praca z rodzicami – psychoedukacja odnośnie mechanizmów powodujących trudności dziecka praca z całą rodziną odnośnie relacji poszczególnych członków systemu ze sobą inne formy psychoterapii takie jak: terapia muzyką, rysunek, gimnastyka czy terapia zajęciowa. gry symulacyjne, wykonywanie prac plastycznych, ćwiczenia pantomimiczne czy praca z ciałem.
Bez wątpienia takie formy pracy psychoterapeutycznej, umożliwiają o w znacznym stopniu wyzwolenie agresji. Ponadto pozwalają korygować zaburzenia zachowania dziecka oraz uczą go różnych form wyrażania emocji. Dziecko nie potrafi dobrać do siebie odpowiedniej metody terapeutycznej, w związku z czym rodzice wspólnie z psychologiem/psychoterapeutą podejmują decyzję, która metoda jest najlepsza dla ich pociechy.
Jaka jest częstotliwość sesji i ile trwa psychoterapia dzieci?
Częstotliwość sesji jest uzależniona od wskazań do leczenia – zwykle to jedno lub dwa spotkania w tygodniu. Długość psychoterapii zależy od tego jak poważny i jak złożony jest problem. Częściej określany jest konkretny cel do osiągnięcia niż ilość spotkań.
Dlaczego więc warto zdecydować się na wizytę u psychologa/psychoterapeuty dziecięcego?
Odpowiedź jest dosyć prosta.
Co Ty Drogi Rodzicu robisz kiedy np. boli Cię ząb? Prawdopodobnie umawiasz wizytę u dentysty. Kiedy Twoje dziecko kaszle, prawdopodobnie idziesz z nim do pediatry. Jeśli mruży oczy podczas oglądania telewizji, pomyślisz pewnie o spotkaniu z okulistą. Wiesz już pewnie do czego zmierzamy?:)
Dlaczego więc, kiedy dziecko nie radzi sobie z emocjami albo nie nadąża rozwojem za rówieśnikami, nie umówisz się do psychologa/psychoterapeuty dziecięcego? Przecież to ogromne wsparcie zarówno dla Twojego dziecka jak i dla Ciebie.
Niestety, w naszym społeczeństwie wciąż jeszcze pokutuje przekonanie, że psychoterapia psychologiczna dla dziecka to rozwiązanie, po które sięga się w ostateczności. Tylko wtedy, gdy wyczerpane zostały już wszystkie inne możliwości. Tymczasem specjaliści od lat przekonują, że w momencie, gdy jesteśmy po prostu zaniepokojeni pewnymi aspektami zachowania pociechy albo wymaga tego sytuacja z racji trudnych doświadczeń, warto sięgnąć po tego rodzaju wsparcie.
Nie bójmy się więc szukać pomocy, niezależnie od tego, czego dotyczy problem.
Po prostu zadbaj o zdrowie psychiczne Twojego dziecka, tak jak dbasz o jego rozwój fizyczny.
Psychoterapeuta dzieci Katowice i Mikołów.
W celu umówienia się na wizytę – skontaktuj się z terapeutą.
