Zaburzenia adaptacyjne

Zaburzenia adaptacyjne

Czym są zaburzenia adaptacyjne ?

Zaburzenia adaptacyjne to stany napięcia, niepokoju, obniżonego nastroju czy zaburzeń emocjonalnych, zwykle utrudniających społeczne funkcjonowanie, a pojawiających się w okresie adaptacji do poważnych zmian życiowych lub też na skutek stresującego wydarzenia.

Warto podkreślić, że to co stało się przyczyną wystąpienia zaburzeń (czyli stresor) nie ma niezwykłego natężenia, albo cech katastrofy, mowa wtedy raczej o innego typu zaburzeniach. Stresorem jest zwykle jakieś wydarzenie nietypowej natury doświadczane przez grupę lub jednostkę. Takim stresorem może być bardziej lub mniej traumatyczne wydarzenie jak na przykład utrata partnera /partnerki, przeprowadzka albo na przykład nie zdanie egzaminu na prawo jazdy. Uznaje się również, że nawracający, czy też chroniczny stresor zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń

Omawiany powyżej stresor jest warunkiem koniecznym wystąpienia zaburzeń adaptacyjnych, czyli choć zaburzenia te zawsze są reakcją na jakieś konkretne wydarzenie w życiu człowieka, to bardzo istotną rolę gra tu indywidualna predyspozycja czy wrażliwość danej osoby. Ma ona decydujące znaczenie zarówno w tym czy takie zaburzenie w ogóle wystąpi (tj. czy dana osoba poradzi sobie, „zaadaptuje się” do nowej sytuacji czy też nie) ale również wpływa na to jakie pojawią się objawy (czyli w jaki sposób dana osoba sobie nie poradzi).

Powyższe informacje można zatem skrótowo przedstawić w następujący sposób:
STRESOR (zmiana życiowa, stresujące wydarzenie) → Pojawienie się specyficznej reakcji dezadaptacyjnej (OBJAWY) wynikającej z indywidualnej predyspozycji psychicznej danej osoby.

Oznaki oraz Objawy

Zakres objawów występujących w zaburzeniu adaptacyjnym jest dość szeroki, wiele z poniższych objawów może świadczyć również o występowaniu innego rodzaju zaburzenia psychicznego, dlatego ważne by nie dokonywać samodzielnej diagnozy i zdać się w tej kwestii na opinię fachowców zajmujących się zdrowiem psychicznym (psychiatra, psycholog, psychoterapeuta).

Lista przykładowych objawów w zaburzeniu adaptacyjnym:

• Smutek
• Brak nadziei,
• Brak przyjemności
• Napady płaczu
• Nerwowość
• Lęk
• Martwienie się
• Problemy ze snem
• Trudność w skoncentrowaniu uwagi
• Poczucie nie radzenia sobie z życiem
• Myśli samobójcze
• Ryzykowna jazda samochodem
• Zaniedbywanie ważnych obowiązków takich jak np. płacenie rachunków
• Unikanie rodziny i przyjaciół
• Nie przychodzenie do pracy albo szkoły,

Według amerykańskiej klasyfikacji DSM IV-TR rozwój emocjonalnych i behawioralnych objawów tej diagnozy musi mieć miejsce do trzech miesięcy od wystąpienia stresora. Europejska klasyfikacja chorób skraca ten okres do jednego miesiąca.

Podstawowe formy zaburzenia adaptacyjnego opisane w obu klasyfikacjach zaburzeń dzielą reakcje dezadaptacyjne ze względu na dominujące objawy i wymieniają:

• krótką reakcję depresyjną
• reakcję depresyjną przedłużoną
• reakcję mieszaną, lękowo-depresyjną
• reakcje głównie z zaburzeniami innych emocji
• reakcje głównie z zaburzeniami zachowania
• reakcje z mieszanymi zaburzeniami zachowania i emocji.

Czas trwania

Zależnie od przyjętej klasyfikacji chorób przyjmuje się za okres trwania zaburzenia maksymalnie 6 miesięcy, lub też rozdziela postać trwającą do 6 miesięcy jako postać ostrą a tą trwającą ponad 6 miesięcy jako przewlekłą.

Zalecenia

W wielu przypadkach zaburzenie adaptacyjne mija bez konieczności interwencji zewnętrznej. Jeśli jednak objawy mają nasilony charakter lub też nie przemijają zaleca się podjęcie leczenia. Oznacza to konieczność kontaktu z fachowcem zajmującym się zdrowiem psychicznym. Leczenie zwykle składa się z interwencji farmakologicznych oraz psychoterapii.

Przemysław Szefer – psycholog, psychoterapeuta

PIŚMIENNICTWO:
Aleksandrowicz, J. Zaburzenia nerwicowe., Warszawa PZWL 1998
Bilikiewicz A., Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL 2006
Pużyński S.,Rybakowski J.,Wciórka J. (red.). Psychiatria. TomII. Psychiatria kliniczna.Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 2011.
Pużyński, S. Wciórka J. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków: UWM „Vesalius”, 2007